تدوین و آزمون مدل ارتباط بین شخصیت، نیازهای روانی و بهزیستی روان‌شناختی

احمدیان, حمزه; جمهری, فرهاد; احدی, حسن; فرخی, نورعلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران (نویسنده مسئول)

² استادیار، دانشگاه علامه طباطبایی

³ استاد، دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

این پژوهش به منظور بررسی رابطه بین پنج عامل بزرگ شخصیت و ارضای نیازهای روانی بنیادین با بهزیستی روانشناختی انجام شد. به این منظور 382 نفر (189 پسر و 193 دختر) دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای- چندمرحله‌ای انتخاب شد. آزمودنی‌ها به پرسشنامه‌ی پنج عامل بزرگ شخصیت (IPIP)، نیازهای روانی بنیادین (BPNS) و بهزیستی روانشناختی (SPWB) پاسخ دادند. از تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تأییدی برای بررسی اعتبار ابزارهای اندازه‌گیری استفاده شد. با استفاده از مدل معادلات ساختاری اثرهای پنج عامل شخصیت بر بهزیستی روانشناختی از طریق متغیرهای میانجی «نیازهای روانی بنیادین» بررسی شد. یافته‌ها نشان دادند که به طور کلی مدل فرضی با داده‌ها برازش دارد. تأثیر برون‌گرایی بر ارتباط با دیگران، دلپذیر بودن، خودمختاری و شایستگی معنی‌دار بود. نتیجه‌های دیگر نشان داد که ثبات هیجانی، وظیفه‌شناسی و انعطاف‌پذیری بر شایستگی اثر مثبت دارند. علاوه بر این تأثیر خودمختاری، شایستگی و ارتباط با دیگران بر بهزیستی روانشناختی معنی‌دار بود. اثرمستقیم پنج عامل بزرگ شخصیت بر بهزیستی روانشناختی تأیید نشد، اما اثر غیرمستقیم آنها و از طریق ارضای نیازهای روانی تأیید شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Compilation and Testing the Model of the Relationship between Personality, Psychological Needs and Psychological Well-being

نویسندگان [English]

H. Ahmadian ¹
F. JomEhri ²
H. Ahmadi ³
N. Farokhi ²

چکیده [English]

This study has been conducted to investigate the relationship between personality characteristics and satisfaction of basic psychological needs with psychological well-being. Three hundred and two students (189 boys and 193 girls) of sanandaj Islamic Azad University, were selected using cluster sampling. Participants big- five- factor of personality (IPIP), basic psychological needs (BPNS) and psychological well-being (SPWB) questionnaires. Exploratory and confirmatory factor analyses were used to examine the validity of measurement instruments. Using a LISREL model, effects of five factors of personality on psychological well-being whit mediating role of ''basic psychological needs". was investigated Findings indicated that generally assumed model was fitted with data. The effect of extroversion on relation with others, agreeableness with autonomy and competence was significant. Moreover, emotional stability, conscientiousness and openness to experience had positive effect on competence. and the effect of autonomy, competence and relation with others on psychological well-being was significant. Personality characteristics had not direct effect on psychological well-being, but had effect through satisfaction of psychological needs.

کلیدواژه‌ها [English]

personality Characteristics
basic psychological needs
psychological well-being

مراجع

بریس، ِان، کمپ، آر. و سنگلار، آر. (2000). تحلیل داده‌های روان‌شناسی، ترجمه خدیجه علی‌آبادی و علی صمدی. تهران: دوران.

حق‌شناس، حسن (1385). طرح پنج عاملی ویژگی‌های شخصیت. شیراز: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز.

شولتز، دی. و شولتز، اس. دی. (1381). نظریه‌های شخصیت، ترجمه‌ی یحیی سید محمدی. تهران: ویرایش.

قاضی طباطبایی، محمود (1381). فرایند تدوین، اجرا و تفسیر ستاده‌های یک مدل لیزرل: یک مثال عینی. سالنامه‌ی پژوهش و ارزشیابی در علوم اجتماعی و رفتاری. جلد اول، 81-125.

هومن، حیدرعلی (1384). مدل‌یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار لیزرل. تهران: سمت.

Baard, p. p., Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2004). Intrinsic need satisfaction: A motivational basis of performance and well-being in two work settings. Journal of Applied social psychology, 34, 2045-2068.

Carver, S. C., & Scheier, F. M. (1992). Perspectives on personality. New York: Allyn and Bacon.

Chan, R., & Joseph, S. (2000). Dimensions of personality, domains of aspiration, and subjective well- being. Personality and individual differences, 28, 347-354.

Creed, P., & Evans, B. (2002). Personality, well being and deprivation theory. Personality and individual differences, 33, 1045-1054.

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum.

Digman, J. M., & Takemoto- Chock, N. K. (1981). Factors in the natural language of personality: Re-analysis, comparison, and interpretation of six major studies. Multivariate Behavioral Research, 16, 149-170

Goldberg, L. R. (1993). The Structure of Phenotypic Personality Traits. American Psychologist, 48 (1), 26-34.

Guenole, N., & Chernyshenko, O. S. (2005). The suitability of Goldberg s Big Five IPIP Personality markers in New Zealand: A criterion validity. Personality and Individual Differences, 2, 317-329.

Gutierrez, J., Jimenez Hernandez, E. B., & Puente, C. (2005). Personality and subjective well being: Big five correlates and demographic variables.

Hayas, N., & Joseph, S. (2003). Big 5 correlates of three measures of subjective well- being. Personality and individual differences, 34, 723-727.

Ingledew, D., Markland, E., & Sheppard, E. (2004). Personality and self-determination of exercise behavior. Personality and Individual Differences, 36, 1921–1932.

Kafka, G. J., & Kozma, A. (2002). The construct validity of Raffs scales of psychological well-being (spwb) and their relationship to measures of subjective well-being. Social Indicctors Research, 57, 171-190.

Kurtz, J. E., & Parrish, C. L. (2001). Semantic response consistency and protocol validity in structured personality assessment. Journal of Personality Assessment, 76, 315-332.

Libran, E. (2006). Personality dimensions and subjective well being. The Spanish Journal of Psychology, 19 (1), 38-44.

Maruyama, G. M. (1998). Basics of structural equation modeling. Sage Publication. California.

Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self- determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development and well- being. American Psychologist. 55, 68-78.

Ryff, D., & Singer, B. (1998). The Contours of Positive Human Health. Psychological Inquiry, 9, 1-28.

Sheldon, K., & Bettencourt, B. (2002). Psychological need-satisfaction and subjective well-being within social groups. British Journal of Social Psychology, 41, 25–38.

Spangler, W., & Palerta, R. (2004). The Relative contribution of extraversion, neuroticism and personal striving to happiness. Personality and Individual Differences, 37, 1193-1203.

Swickert, R., Hittner, B., Kitos, N., & Cox-Fuenzalida, L. (2004). Direct or indirect, that is the question; a re-evaluation of extraversion's influence on self- esteem. Personality and Individual Differences, 36, 207-217.

Van Den Berg, P., & Pitariu, H. (2005). The relationships between personality and well being during societal change personality and individual differences, 39, 229-234.

Wissing, P. (2000). Wellness: Construct Clarification and a Framework for Future Research and Practice. Keynot Address at the First South Africa

Barrick, M., & Mount, M. (1993). Autonomy as a Moderator of the Relationships Between the Big Five Personality Dimensions and Job Performance. Journal of Applied Psychology, 78, 111-118.

Ching Chu, H. (2006). Autonomy and Well-being: Self-determination in Chinese Students in the United States. Psy. D. Dissertation, University of Hartford.

Batia, A. (2007). Relationship Among Personality, Self determination and Exercise Behavior. PH.D. Dissertation, University of Florida.

Jenkins, D. (2007). Examining the Relationships between the Satisfaction of Basic Psychological Need, Employee Well-being, & Commitment. Master of Arts Thesis, University of Carleton.

Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2002). An overview of self-determination theory: An organismic dialectical perspective. Handbook of self-determination research (3-33). Rochester, NY: University of Rochester.

دست‌آوردهای روان‌شناختی

تدوین و آزمون مدل ارتباط بین شخصیت، نیازهای روانی و بهزیستی روان‌شناختی

مراجع

مراجع

دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 1
تیر 1390
صفحه 1-18

تدوین و آزمون مدل ارتباط بین شخصیت، نیازهای روانی و بهزیستی روان‌شناختی

مراجع

مراجع

دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 1تیر 1390صفحه 1-18

دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 1
تیر 1390
صفحه 1-18