نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد روان‌شناسی صنعتی و سازمانی، دانشگاه شهید چمران اهواز (نویسنده مسئول)

2 استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز، گروه روان‌شناسی

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی رابطه‌ی ساده و چندگانه‌ی روان رنجورخویی، تعارض کار- خانواده، گرانباری نقش، عدالت رویه‌ای، عدالت توزیعی و کنترل شغلی با فرسودگی شغلی در کارکنان شرکت گاز اهواز بود. جامعه‌ی آماری پژوهش حاضر، شامل تمامی کارکنان شرکت گاز اهواز بود. برای انجام این پژوهش تعداد 260 نفر به عنوان نمونه و با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل خرده مقیاس روان رنجورخویی از پرسشنامه‌ی شخصیتی نئو (NEO)، پرسشنامه‌ی تعارض کار– خانواده، پرسشنامه‌ی گرانباری نقش، پرسشنامه‌ی عدالت سازمانی، پرسشنامه‌ی کنترل شغلی و پرسشنامه‌ی فرسودگی شغلی می‌باشند. تحقیق حاضر از نوع همبستگی است و داده‌های آن با استفاده از روش‌های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیری تجزیه و تحلیل شدند. نتیجه‌ی پژوهش حاضر بیانگر وجود رابطه‌ی مثبت معنی‌دار بین روان رنجورخویی، تعارض کار- خانواده و گرانباری نقش با فرسودگی شغلی و رابطه‌ی منفی معنی‌دار بین عدالت رویه‌ای، عدالت توزیعی و کنترل شغلی با فرسودگی شغلی بود. همچنین تحلیل رگرسیون با روش سلسله مراتبی نشان داد که متغیرهای پیش‌بین حدود 75 درصد واریانس فرسودگی شغلی را تبیین می‌کنند. همچنین تحلیل رگرسیون با روش گام به گام نشان داد که از میان متغیرهای پیش‌بین، به ترتیب روان رنجورخویی و عدالت رویه‌ای پیش‌بین‌های مناسبی برای فرسودگی شغلی هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Investigation of the Relationship between Neuroticism, Work-family Conflict, Role Overload, Procedural Justice, Distributive Justice and Job Control with Job Burnout in Employees of Ahvaz Gas Company

نویسندگان [English]

  • S. Sholi 1
  • K. Beshlideh 2
  • S.E. Hashemi SheykhShabani 2
  • N. Arshadi 2

1

2

چکیده [English]

The purpose of the present study was to investigate the relationship between neuroticism, work-family conflict, role overload, procedural justice, distributive justice and job control with job burnout in employees of Ahvaz Gas Company. The participants of the study were 260 employees who completed questionnaire including NEO Personality Inventory, Work-Family Conflict, Role Overload, Organizational Justice, Job Control and job Burnout. The results indicated that there were significant positive relationship between neuroticism, work-family conflict and role overload with job burnout. Moreover, the significant negative relation was found between procedural justice, distributive justice and job control with Job burnout. The hierarchical regression analysis indicated that neuroticism, work-family conflict, role overload, procedural justice, distributive justice and job control accounts for approximately 77% of variance of job burnout. The stepwise regression analysis indicated that neuroticism and procedural justice predicted job burnout significantly.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Neuroticism
  • work-family conflict
  • Role overload
  • Procedural justice
  • Distributive justice
  • Job control
  • job burnout
فارسی
بدری گرگوری، رحیم (1374). سندرم روانشناختی فرسودگی شغلی معلمان و مکانیزم‌های مقابلهای. پایانامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
شکرکن، حسین و نعامی، عبدالزهرا (1381). بررسی رابطه‌ی عدالت سازمانی با خشنودی شغلی و رابطهی خشنودی شغلی با رفتار مدنی سازمانی و عملکرد شغلی کارکنان کارخانه‌های اهواز. موسسه کار و تأمین اجتماعی.
کیامهر، جواد (1381). هنجاریابی فرم کوتاه پرسشنامهی پنج عاملی نئو و بررسی ساخنار عاملی آن در بین دانشجویان علوم انسانی دانشگاه تهران. پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد سنجش و اندازه‌گیری، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
حسینی لرگانی، سیده فاطمه (1386). بررسی رابطه‌ی ساده و چندگانهی ویژگی‌های پنجگانه شخصیتی با نگرشهای سه گانه شغلی در کارکنان شرکت کشت و صنعت امیرکبیر اهواز. پایانامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی صنعتی و سازمانی، دانشگاه شهید چمران، دانشکده‌ی علوم تربیتی و روان‌شناسی.
نساج، عبدالرحمان (1382). بررسی رابطه‌ی ساده و چندگانه وجدان کاری و امنیت کاری با فرسودگی شغلی با توجه به اثر تعدیل کننده حمایت سازمانی ادارک شده در میان کارمندان شرکت بهرهبرداری نفت و گاز اهواز کارون اهواز. پایان نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.
نعامی، عبدالزهرا و شکرکن، حسین (1383). بررسی رابطه‌ی عدالت سازمانی با خشنودی شغلی در کارکنان یک شرکت صنعتی، مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره سوم، سریال یازدهم، شماره‌های 1 و 2.
غفوری ورنوسفادرانی، محمدرضا (1389). بررسی رابطه‌ی جو روانشناختی در سازمان با توانمندسازی روانشناختی و کنترل شغلی در کارکنان یک کارخانه.
 
 
لاتین
Bacharach, S. B., Bamberger, P., & Conley, S. (1991). Work-home conflict among nurses and engineers: Mediating the impact of role stress on burnout and satisfaction at work. Journal of Organiza-tional Behavior, 12, 39–53.
Bacharch, S. B., Bamberger, P, R., & Conely, S, C. (1990). Work processes, role conflict, and role overload: The case of nurses and engineer in the public sector. Work and Occupations, 17 (2), 199-229.
Bergman, B., F., Ahmad, D., & Stewart, E. (2008). Work family balance, stress and salivary cortisol in men and women academic physicians. Journal of Behavioral Medicine, 15, 54-61.
Burke, R. J., & Greenglass, E. R. (2001). Hospital restructuring, work-family conflict and psychological burnout among nursing staff. Psychology Health, 16 (5), 585-594.
Carikci, I. (2003). Gender different in work-family conflict among managers in Turkey: Non Western Perspective.
Carlson, D. S., Kacmar, K. M., & Williams, L. J. (2000). Construction and Initial Validation of multidim ensional Measure of Work-family conflict. Journal of Vocational Behavior, 56 (2), 249 -276.
Chopra, S. S., Sotile, W. M., & Sotile, M. O. (2004). Physician burnout. American Medical Association, 5, 291-633.
Cooper, C. L., Dewe, P. J., & O’Driscoll, M. P. (2001). Organizational stress: A review and critique of the theory, research and applications. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Cordes, C. L., & Dougherty, T. W. (1993). A review and an integration of research on job burnout. Academy of Management Review, 18, 621-656.
Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1985). The NEO Personality Inventory manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
Day, A., Sibley, A., Scott, N., Tallon, J. M., & Ackroyed-Stolarz, S. (2009). Workplace risks and stressors as predictors of burnout: the moderating impact of job control and team efficacy. Journal of administrative Sciences, 26 (1), 7- 22.
Ferench, J. R., & Caplan, R. D. (1973). Organizational stress and individual strain, in A. J. Maroow (ed), The failure of success. New York: Amacom.
Folger, R., & Cropanzano, R. (1998). Organizational justice and human resource management. Thousand Oaks, CA: Sage.
Garrosa, E., Moreno-Jimenez, B., Liang, Y., & Gonzalez, J. L. (2008). The relationship between socio-demographic variables, job stressors, burnout, and hardy personality in nurses: an exploratory study. International Journal of Nursing Studies, 45 (3), 418-427.
Halbesleben, J. R. B., & Buckley, M. R. (2004). Burnout in organizational life. Journal of Management, 30 (6), 859-879.
Hashemi Sheyshabani, A., & Tghipure, M. (2009). Investigation of psychometric properties of work-family conflict scale. The New Zealand Psychological Society
Hobfoll, S., & Shirom, A. (1993). New York: Marcel Dekker.
Jakson, P. R., Wall, T. D., Artin, R., & Davids, K. (1993). New measure of job control, cognitive demand, and production responsibility. Journal of Applied Psychology, 78, 753-762.
Kim, H. J., Shin, K. H., & Umbreit, W. T. (2007). Hotel job burnout: The role of personality characteristics. International Journal of Hospitality Management, 26, 421-434.
Kwag, S. H., & Kim, M. H. (2009). The study on the effects of organizational member’s burnout. Journal of Business & Economics Research, 7 (7), 29-41.
Lambert, E. G., Altheimer, I., & Hogan, N. L. (2010). Exploring the Relationship between Social Support and Job Burnout among Correctional Staff. Journal of Criminal Justice and Behavior, 37 (11), 1217-1236.
Lambert, E. G., Hogan, N. L., Liang, S., Elechi, O. O., Benjamin, B., Morris, A., Laux, J. M., & Dupuy, P. (2010). The relationship among distributive and procedural justice and correctional life satisfaction, burnout, and turnover intent: An exploratory study. Journal of Criminal Justice, 38, 7-16.
Lambert, E., Hogan, N. L., & Altheimer, I. (2009). The association between work-family conflict and job burnout among correctional staff: A preliminary study. American Journal of Criminal Justice, 35 (1-2), 37-55.
Lambert, E., Hogan, N., Camp, S., & Ventura, L. (2006). The impact of work-family conflict on correctional staff: A preliminary study among private prison staff. Criminology and Criminal Justice: An International Journal, 6, 371–387.
Maddi, S. R., Harvey, R. H., Khoshaba, D. M., Lu, J. L., Persico, M., & Brow, M. (2006). The personality construct of hardiness. III. Relationships with repression, innovativeness, authoritarianism, and performance. Journal of Personality, 74, 575-598.
Maslach, C., & Leiter, M. P. (1997). The truth about burnout. San Francisco: Jossey Bass.
Maslach, C., & Jackson, S. E. (1984). Burnout in organizational setting. Applied Social Psychology Annual, 5, 133-153.
Maslach, C. (1981). Understanding burnout: Definitional issues in analyzing a complex phenomenon. Journal of Personality and Social Psychology, 37 (4), 953-967.
Maslach, C. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology. Australian Psychologists, 23, 335-347.
Maslach, C., & Leiter, M. P. (2005). Stress and burnout: The critical research. In C. L. Cooper (Ed.), Handbook of stress medicine and health. London: CRC Press.
Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397-422.
Milliken, F. J., Martins, L. L., & Morgan, H. (1998). Explaining organizational responsiveness to work-family issue: The role of human resource executives as issue interpreters. Academy of Management Journal, 41 (5), 580-592.
Niehoff, B. P., & Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behaviour. Academy of Management Journal, 36 (3), 527-556.
Norris, A. (2011). Examining the big five personality factors as predictors of burnout among counselors. A post master’s thesis Valdosta State University.
Nowakowski, J. M., & Conlon, D. E. (2005). Organizational justice: Looking back, looking forward. International Journal of Conflict Management, 16, 4-29.
Nyssen, A. S., Hansez, I., Baele, P., Lamy, M., & De Keyser, V. (2003). Occupational stress and burnout in anesthesia. British Journal of Anesthesia, 90 (3), 333-337.
Piesah, C., Latif, E., Wilhelm, K., & Williams, B. (2009). Secrets to psychological success: Why older doctors might have lower psychological distress and burnout then younger doctors. Aging Mental Health, 13, 300-307.
Pines, A., & Keinan, G. (2005). Stress and burnout: The significant difference. Personality and Individual Differences, 39, 625−635.
Schick, A. G., Gordon, L. A., & Haka, S. (1990). Information overload: a temporal approach. Accounting, Organizations and Society, 15 (2), 199-220.
Shirom, A. (2003). Job-related burnout. In J. C. Quick & L. E. Tetrick (Eds.), Handbook of occupational health psychology (245-265). Washington DC: American Psychological Association.
Siegel, P. A., Post, C., Brockner, J., Fishman, A. Y., & Garden, C. (2005). The moderating influence of procedural fairness on relationship between work-life conflict and organizational commitment. Journal of Applied Psychology, 90 (1), 13-24.
Spector, P. E. (1998). A control theory of the job stress process. In C.L. Cooper (ED). Theories of organizational stress, (153-169). Oxford, UK: Oxford university press.
Suls, J. (2001). Affect, stress, and personality. In J. P. Forgas (Ed.), Handbook of affect and social cognition (392-409). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
Suls, J., Green, P., & Hillis, S. (1998). Emotional reactivity to everyday problems, affective inertia, and neuroticism. Personality and Social Psychology Bulletin, 24, 127-136.
Sweeney, J. T., & Summers, S. L. (2002). The effect of the busy season workload on public accountants’ job burnout. Behavioral Research in Accounting, 14, 223-245.
Taris, T, W., Stoffelsen, J., Bakker, A. B., Schaufeli, W. B., & Van Dierendonck, D. (2005). Job control and burnout. Across Occupations Psychological Reports, 97 (3), 955-961.
Vollrath, M., Torgersen, S. (2000). Personality types and coping. Personality and Individual Differences, 29, 367-378.
Weiss, H. M., & Cropanzano, R. (1996). Affective events theory: A theoretical discussion of the causes and consequences of affective experiences at work. Research in Organizational Behavior, 18, 1-74.
Yip, B, Rowlinson, S., Siu, O. L. (2008). Coping strategies moderators in the relationship between role overload and burnout. Construction Management & Economics, 26 (8), 869- 880.
Zellars, K. L., Perrewe, P. L., & Hochwarter, W. A. (2000). Burnout in health care: The role of the five factors of personality. Journal of Applied Social Psychology, 30, 1570–1598.