نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

عضو هیات علمی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

10.22055/psy.2003.17662

چکیده

   پژوهش‌ حاضر از دو بخش‌ همه‌گیرشناسی‌ و ترک‌ سیگار تشکیل‌ شده‌ است‌. ابتدا میزان‌ شیوع‌ استعمال‌ سیگار در کارکنان‌ ادارات‌ دولتی‌ بررسی‌ شد و سپس‌ اثربخشی‌ چند روش‌ ترک‌ سیگار مورد مقایسه‌ و ارزیابی‌ قرار گرفتند. روش‌ تحقیق‌ مرحله اول‌، میدانی‌ و مرحله دوم‌، آزمایشی‌ میدانی‌ بود. جمعیت‌ پژوهشی‌، کارکنان‌ ادارات‌ و سازمانهای‌ غیرصنعتی‌ دولتی‌ شهر اهواز بود. در این‌ پژوهش‌ از دو نمونه همه‌گیرشناسی‌ و نمونه ترک‌ استفاده‌ شده‌ است‌. نمونه‌ همه‌گیرشناسی‌ شامل‌ 1334 نفر (1089 مرد و 245 زن‌) بود که‌ از بین‌ 26 اداره دولتی‌ به‌ طور تصادفی‌ انتخاب‌ شدند. نمونه دوم‌ شامل‌ 135 آزمودنی‌ بود که‌ از بین‌ داوطلبان‌ ترک‌ سیگار، انتخاب‌ و به‌ طور تصادفی‌ در یکی‌ از 5 گروه‌ آزمایشی‌ و گواه‌ گمارده‌ شدند. این‌ گروهها عبارتند از: 1) رفتاری‌، 2) رفتاری‌- آموزشی‌، 3) رفتاری‌- دارویی‌، 4) دارونما و 5) فهرست‌ انتظار. در این‌ تحقیق‌ سه‌ متغیر سن‌، سالهای‌ مصرف‌ سیگارو هیجان‌ خواهی‌ کنترل‌ شدند. ابزارهای‌ مورد استفاده‌ شامل‌ یک‌ پرسشنامه‌ حاوی‌ سؤالات‌ همه‌گیرشناسی‌ و مقیاس‌ هیجان‌ خواهی‌ آرنت‌ (1994) بودند. آزمودنیها در سه‌ مرحله پیش‌ آزمون‌، پس‌ آزمون‌ و پیگیری‌ یکماهه‌، از لحاظ‌ تعداد مصرف‌ روزانه سیگار مورد ارزیابی‌ قرار گرفتند. نتایج‌ مرحله همه‌گیرشناسی‌ نشان‌ داد که‌ 23% کارکنان‌ مرد و 2/1% کارکنان‌ زن‌ به‌ طور متوسط‌ روزی‌ 9 نخ‌ سیگار مصرف‌ می‌کنند و میانگین‌ سن‌ شروع‌ مصرف‌ سیگار 9/20 سالگی‌ است‌. نتایج‌ مرحله ترک‌ نشان‌ داد که‌ روش‌ رفتاری‌ تأثیر معنی‌داری‌ در ترک‌ سیگار نداشت‌، ولی‌ روشهای‌ رفتاری‌- آموزشی‌ و رفتاری‌- دارویی‌ تقریباً به‌ یک‌ اندازه‌ باعث‌ ترک‌ سیگار شدند. متغیرهای‌ سن‌، سالهای‌ مصرف‌ و هیجان‌ خواهی‌ نقش‌ تعیین‌ کننده‌ای‌ در کاهش‌ مصرف‌ سیگار نداشتند.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Epidemiology of Smoking in the Personnel of Ahvaz Government Organizations and Comparing the Efficacy of Behavioral, Behavioral-Instructional and Behavioral- Nicotine Replacement Methods in its Cessation

نویسندگان [English]

  • Bahman Najarian
  • Yadollah Zargar
  • Mahnaz Mehrabizadeh Honarmand
  • Jamal Haghighi

Member of the Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

چکیده [English]

The present research was conducted in two phases. At the first stage, research was aimed at determining the epidemiology of smoking in Ahvaz government organizations’ personnel, and the second stage was launched to compare the efficacy of the following cessation methods:
Behavioral, behavioral- instructional and behavioral- nicotine gum. Research methods of the first and the second stages of this study were, respectively, field and experimental approaches. The target population of the tirst stage. consisted of male and female personnel of various government organizations of Ahvaz city. The epidemiology sample consisted of 1334 subjects randomly selected from 26 organizations. Cessation sample consisted of 135 male subjects randomly selected from smokers who volunteered for cessation. Subjects were assigned randomly to the experimental and control groups, forming the following five groups each consisting of 27 subjects: 1) Behavioral, 2) Behavioral- Instructional, 3) Behavioral- Nicotine Gum, 4) Placebo and 5) Waiting list. The epidemiological findings showed that 23% of male personnel and 1.2% of female personnel were smokers, and each one of them, on the average, smokes 9 cigarettes a day. Furthermore, the mean age for turning to smoking was 20.9 years. Data analysis of the cessation stage showed no significant difference between behavior therapy and placebo groups. Behavioral- instructional and behavioral- nicotine gum groups were more effective than behavioral, placebo and waiting list groups.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Smoking
  • Behavioral
  • Instructional
  • Nicotine Gum. smoking cessation
فارسی‌
پورکاظمی‌، لطفعلی‌ (1374). سیگار، سکته‌، سرطان‌. انتشارات‌ ناهید، چاپ‌ اول‌، تهران‌.
ریچموند، رابین‌ و می‌وو، سانگ‌ (1998). راهنمای‌ آموزشی‌ جهت‌ تعلیم‌ دانشجویان‌ پزشکی‌ در مورد دخانیات‌. ترجمه محمدرضا مسجدی‌، حسن‌ آذری‌ پورماسوله‌، غلامرضا حیدری‌ مریم‌ طهماسبی‌، ملیحه‌ بیطرف‌ و حمیده‌ رستگاری‌ (1378). مرکز آموزشی‌، پژوهشی‌، درمانی‌ سل‌ و بیماریهای‌ ریوی‌، تهران‌.
زرگر، یداله‌ (1377). نظرسنجی‌ از دانش‌آموزان‌ دبیرستانی‌ و مددجویان‌ کانون‌ اصلاح‌ و تربیت‌ اهواز پیرامون‌ اعتیاد به‌ مواد مخدر، شورای‌ عالی‌ جوانان‌، چاپ‌ نشده‌.
زرگر، یداله‌ (1378 الف‌). زمینه‌یابی‌ اعتیاد به‌ مواد مخدر در کارکنان‌ صنایع‌ شهرستان‌ اهواز، ستاد مبارزه‌ با مواد مخدر، چاپ‌ نشده‌.
زرگر، یداله‌ (1378 ب‌). بررسی‌ وضعیت‌ مراجعین‌ مرکز درمان‌ معتادین‌ خودمعرف‌ شهرستان‌ اهواز، ستاد مبارزه‌ با مواد مخدر، چاپ‌ نشده‌.
سهرابی‌، فرامرز (1369). مساله سیگار در آینه تحقیق‌، بررسی‌ عوامل‌ گرایش‌ دانش‌آموزان‌ به‌ سیگار. تهران‌: انتشارات‌ مدرسه‌.
کاپلان‌، هارولد، سادوک‌، بنیامین‌ و گرب‌، جک‌ (1994). خلاصه روانپزشکی‌، ترجمه نصرت‌ الله‌ پورافکاری‌ (1375). جلد دوم‌، تبریز، انتشارات‌ شهرآب‌.
محمد، کاظم‌. زالی‌، محمدرضا. مسجدی‌، محمدرضا و مجدزاده‌، سیدرضا (1377). وضعیت‌ استعمال‌ سیگار در ایران‌ بر اساس‌ نتایج‌ طرح‌ سلامت‌ و بیماری‌. مجله‌ علمی‌ نظام‌ پزشکی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌، دوره‌ شانزدهم‌، 33.
مسجدی‌، محمدرضا. آذری‌ پورماسوله‌، حسن‌. حیدری‌، غلامرضا (1378). سیگار "زبانها و روشهای‌ ترک‌". چاپ‌ اول‌، مرکز آموزشی‌، پژوهشی‌، درمانی‌ سل‌ و بیماریهای‌ ریوی‌.
 
Arnett, J. (1994). Sensation seeking: A new conceptualization and a new scale. Person. Individ. Duff., 16(2), 289-296.
Center for Disease Control and Prevention. (1998). Selected cigarette smoking initiation and quitting behaviors among high school students, U.S.
MMWR, 47:386-389.
Christen, AG., McDonald, J.G., Olson, B.L., Drook, C.A. and Stookey, O.K. (1984). Efficacy of nicotine chewing gum in facilitating smoking cessation. Journal of the American Dental Association, 198, 594-597.
Fiore, M., Smith, S., Jorenby, D. and Baker, T. (1994). The effectiveness of the nicotine patch for smoking cessation. JAMA, 271, 1940-1947.
Gilbert, I. (1980). The No Smoking. U.S.A. Presidio Press.
Hajek, P. (1994). Treatment for smokers. Addiction, 89, 1543-1549.
Hajek, P. (1996). Current issues in behavioral and pharmacological approaches to smoking cessation. Addictive Behaviors, 21(6), 699-707.
Halayya, M. (1992). Stop Smoking and Start Living, Printed in India Gopson papers Pvt Ltd.
Hall, S. & Tunstall, C. (1987). Nicotine gum and behavioral treatment, a placebo controlled trial. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 55(4),
603-605.
Hill, R.D. & Fisker, EB. (1992). Smoking Cessation in the Older Chronic Somker. Lung Biology and Aging. New York: Mercel Dekker.
Hill, R.D., Rigdon, M. & Johnson, S. (1993). Behavioral smoking cessation treatment for older chronic smoking. Behavior Therapy, 24, 321-329.
Jarvis, M. (1989). Helping smokers give up. In S. Pearce, J.Wardle, (Eds.), The Practice of Behavioral Medicine, (pp. 284-305). London: BPS Books.
Jorenby, D.E., Smith, S.S. Fiore, M.C. Hurt, R.D., Offord, K.P,, Croghan, I.T., Hays, J.T., Lewis, S.F., & Backer, T.B. (1995). Varying nicotine patch dose and type smoking cessation counseling. JAMA, 274, 1347-1352.
Killen, J.D,, Maccoby, Nathan and Taylor, C. (1984). Nicotine gum and self-regulation training in smoking. Behavior-Therapy, 15,(3), 234-248.
Lara-cantu, Maria & Onate-Rivadeneyra, Quadalupe (1984). Multi- model therapeutic program for the cessation of smoking. Psychiaty and Psychology of American Latin, 30(3), 193-200.
Law, M. & Tang, J. (1995). An analysis of the effectiveness of interventions intended to help people stop smoking. Archives of Internal Medicine, 155,
1933-1941.
Levenberg, S.B. & Wagner, M.K. (1976). Smoking cessation: Longterm memory irrelevance of mode of treatment. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatiy, 7(1), 93-95.
Leventhal, H. (1970). Findings and theory in the study of fear communications, in Advances in Experimental Social Psychology, 5, 119-189.
Lichtenstein, E. & Glasgow, R. (1992). Smoking cessation: What have we learned over the past decade? Journal of Clinical and Consulting Psychology,
60, 518-527.
Lichtenstein, E. (1982). The smoking problem: A behavioral perspective. Journal of Clincal and Consulting Psychology, 50, 804-819.
Minneker, H.E., Unland, H. & Buchkremer, G. (1992). Behavioral relapse prevention strategies in smoking cessation. International Journal of the Addictions, 27(5), 627-634.
Mishra, A. (2000). Freedom from Smoking, India: Published by Inner Voice Publicators.
Raw, M. (1978). The treatment of cigarette dependence. In: Y. Israel (Eds.). Research Advances in Alcohol and Drug Problems, (Vol. 4). New York:
Plenum.
Richmond, RL. & Webster, I. (1985). Evaluation of general practitioners’ use of a smoking intervention program.
International Journal Epidemiology,14,
369-401.
Richmond, R.L. Austin, A. and Webster, 1. (1993). Three-year evaluation of a program by general practitioners’ use of three smoking cessation programs. Addictive Behaviors, 18, 187-199.
Richmond, R.L. and Anderson, P. (1994). Research in general practice for smokers and excessive drinkers in Australia and the UK. Addiction,
89,35-40.
Silagy, C., Mant, D., Fowler, 0. & Lodge, M. (1994). Meta-analysis on efficacy of nicotine replacement therapies in smoking cessation. Lancet, 343,
139-142.
Tang, L., Law, M. & WakI, N. (1994). How effective is nicotine replacement therapy in helping people to stop smoking? British Medical Journal, 308,
21-26.
Vetter, N.J. & Ford, D. (1990). Smoking prevention among people aged 60 and over: A randomized controlled trial. Age and Aging, 19, 164-168.
Watson, D.L. & Tharp, R.G. (1993). Self-directed Behavior: Self-modification for Personal Adjustment (6th Edn,). Pacific Grove, CA: Brooks/Cole.
World Health Organization (1996). World no Tobacco Day, Tobacco Alert, special issue, Geneva.
Yates, B.T. (1986). Applications in Se(f-management, Belmont, CA: Wadsworth.
Zuckerman, M. (1988). Sensation seeking, risk taking and health. A.Lktzve Behavior, 8 (3) 243-252.