نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه چمران اهواز،اهواز ، ایران

10.22055/psy.1999.16443

چکیده

   در مقاله‌ حاضر خصوصی‌ سازی‌ به‌ عنوان‌ یکی‌ از مباحث‌ جدال‌ برانگیز دهه‌های‌ اخیر بررسی‌ شده‌ است‌. جریان‌ خصوصی‌ سازی‌ در خلال‌ برنامه‌ پنج‌ ساله‌ اول‌ توسعه‌ اقتصادی‌، اجتماعی‌ و فرهنگی‌ از سال‌ 1367 در اقتصاد ایران‌ مطرح‌ گردیده‌ و این‌ روند در مدارس‌ شتاب‌ بیشتری‌ یافته‌ است‌. مقاله‌ حاضر در راستای‌ پاسخ‌ به‌ سوالاتی‌ نظیر: خاستگاه‌ نظری‌ و زمینه‌های‌ اقتصادی‌ خصوصی‌ سازی‌ مدارس‌، نقش‌ دولت‌ در فرایند خصوصی‌ سازی‌، دلایل‌ برپایی‌ مدارس‌ خصوصی‌، استفاده‌ کنندگان‌ از مدارس‌ خصوصی‌ و سرانجام‌ کارایی‌ مدارس‌ خصوصی‌ برای‌ زیستن‌ در عصر جهانی‌ شدن‌ و بهره‌گیری‌ از مزایای‌ آن‌ به‌ رشته‌ تحریر در آمده‌ است‌.
   نتایج‌ حاصله‌ نشان‌ می‌دهد که‌ اولاً، مدارس‌ خصوصی‌ در ایران‌ بیشتر از دو جنبه‌ تامین‌ مالی‌ و اداره‌ مدارس‌ مورد توجه‌ قرار گرفته‌اند. ثانیاً فشارهای‌ سیاسی‌ و اجتماعی‌ برای‌ ایجاد مدارس‌ خصوصی‌ در کشور ایران‌ از عوامل‌ عمده‌ به‌ شمار می‌روند. لذا می‌توان‌ گفت‌ دیدگاههای‌ انتقادی‌ - که‌ معتقدند خصوصی‌ سازی‌ مدارس‌ به‌ عنوان‌ فرایندی‌ برای‌ تقویت‌ گروههای‌ غنی‌ و مرفه‌ و حفظ‌ و تثبیت‌ طبقه‌ اجتماعی‌ و موقعیت‌ سیاسی‌ و اجتماعی‌ افراد و خانوادها است‌، تبیین‌ مناسبی‌ برای‌ تفسیر دلایل‌ و زمینه‌های‌ شکل‌گیری‌ مدارس‌ خصوصی‌ در ایران‌ می‌باشند. ثالثاً، به‌ لحاظ‌ ماهیت‌ ساختاری‌ و عوامل‌ شکل‌ دهنده‌ مدارس‌ خصوصی‌ در کشور ایران‌، این‌ مدارس‌ نمی‌توانند در راستای‌ دستیابی‌ به‌ مزیتهای‌ اقتصاد جهانی‌ حرکت‌ نمایند.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Privatization of Schools in Iran

نویسنده [English]

  • Y. Mehralizadeh

Faculty member of the Faculty of Educational Sciences and Psychology, Chamran University, Ahvaz, Ahvaz, Iran

چکیده [English]

Privatization has been a challenging issue in the last decades. privatization of schools like other subjects has been debated among education policy makers, economists, sociologists, politicians and government atuhorities. During the past years, Iran’s private schools have been considerably increased and gaining a growing reputation among families. After the new law of introducing the private schools by Ministry of Education from 1990 the number of private schools have increased and families have been allowed more choices for education of their children. what are the theoretical rationale and socio-economic philosophy of schools privatization? How much should the government get involved in this issue? How much privatization help and resolve schools problems? To whom are the school doors open? What factors have attracted families to welcom private schools? Whether private schools are able to provide the kind of education which is required for living in the global economy? In order to answer these questions, a historical-analytical approach has been used. In this relation, three schools of thought have been briefly studied here as the main causes of establishing private schools, namely; liberal theory, social justice and conflict theory. After that the history and causes of schools privatization in Iran were discussed.
 

انتظاری‌، یعقوب‌ (1374). سرمایه‌ گذاری‌ در سرمایه‌ انسان‌ تحت‌ شرایط‌ عدم‌ اطمینان‌: طول‌ بهینه‌ تحصیل‌ در آموزش‌ عالی‌ ایران‌. فصلنامه‌ پژوهش‌ و برنامه‌ ریزی‌ در آموزش‌ عالی‌. مؤسسه‌ پژوهش‌ و برنامه‌ ریزی‌ آموزش‌ عالی‌. شماره‌ 1. سال‌ سوم‌. ص‌. 111-143.
ساخاروپولوس‌، جورج‌ و موریس‌ وودهال‌، آموزش‌ برای‌ توسعه‌، تحلیلی‌ از گزینشهای‌ سرمایه‌گذاری‌. ترجمه‌ وحیدی‌ پریدخت‌ و سهرابی‌ حمید (1370). تهران‌، سازمان‌ برنامه‌ و بودجه‌.
صدیق‌، عیسی‌ (1349). تاریخ‌ فرهنگ‌ ایران‌ از آغاز تاکنون‌. دانشگاه‌ تهران‌. چاپ‌ پنجم‌.
تودارو، مایکل‌، توسعه‌ اقتصادی‌ در جهان‌ سوم‌. ترجمه‌ علامعلی‌ فرجادی‌ (1367). تهران‌، سازمان‌ برنامه‌ و بودجه‌، چاپ‌ سوم‌.
عمادزاده‌، مصطفی‌ (1370)، مباحثی‌ از اقتصاد آموزش‌ و پرورش‌. انتشارات‌ جهاد دانشگاهی‌
محتشم‌ دولتشاهی‌، طهماسب‌ (1370). مبانی‌ علم‌ اقتصاد: اقتصاد خرد و کلان‌. چاپ‌ دوم‌ تهران‌، انتشارات‌ خجسته‌.
نفیسی‌، عبدالحسین‌ (1328-1368). بازنگری‌ تجربه‌ برنامه‌ ریزی‌ توسعه‌ آموزش‌ و پرورش‌ در ایران‌. فصلنامه‌ تعلیم‌ و تربیت‌. سال‌ ششم‌. شماره‌ 2 و 3 تابستان‌ و پائیز 1369. ص‌. 13-35.
نوری‌نائینی‌، محمدسعید و فرهاد دژپسند، بررسی‌ اقتصادی‌ شهریه‌ در آموزش‌ عالی‌، فصلنامه‌ پژوهش‌ و برنامه‌ ریزی‌ در آموزش‌ عالی‌. مؤسسه‌ پژوهش‌ و برنامه‌ ریزی‌ آموزش‌ عالی‌. شماره‌ 1. سال‌ دوم‌ 1373. ص‌. 71-95.
 
 
Ball, S. (1990). Education, inequality and school reform: values in crisis! An
Inaugur2l lecturer, Center for Educational Studies, King,s College, London.
Ball, S. (1993). Education markets, choice and social class: the market as a class strategy in the UK and the USA. British Journal of Socwloy of Eucation, 14(1), 3-19.
Brown, P. (1993). Culture capital and social exclusion: Some observations of recent trerends in education, Work and the Labour Market, Mirneo, University of Kent, UK.
Brown, P. Halsey, A. Lauder, H, and Stuart, W. (1997). The transformation of education and society: An introduction. In: Halsey, A, H. Lauder, H. Brown, P, and Stuart Wells, A. eds. Education, culture, economy and society. PP 172- Oxford, Oxford University Press.
Chubb, J. and Moe, T. (1990). Politics, Markets and America’s school, Washington, The Brookings Institute.
Schultz, C. V. (1994). The Public Use of Private Interest (Washington, D. C.
U. S.) Department of Education, National Center for Education, Washington, D.C.
Carnoy, M. (1995). Is school privatisation the answer. Eric. EJ 519187.
Collins, R. (1977). Functional and Conflict theories of educational stratification. In: Karbel, J. and Halsey, A. H. eds. Power and Ideology in education, PP. 118-137. New York: Oxford University Press.
Davies, P and Adnett, N. (1999). Schooling Quasi-markets: reconciling Economic and sociologycal analysis, British Journal of Educational Studies, Vol. 47, No. Sep, PP. 221-234.
Fridman, M. (1980). Free to choose, Harmonds Worth, Legue.
Fridman, M., & Fridman, R. (1979). Free to choose. A personal statement. Hearst Corporation, New Yourk.
Gewirtz, S. Ball, S. and Bowe, R. (1995). Markets, choice and equity in education, Buckinghani, Open University Press.
Levin, H. M. (1990). The Theory of Choice Applied to Education in TJre Theory of Choice and Control in American Education, Vol. 1, ed. W H. Clume and J. F. Witte (New York: Falmer Press 1990).
Lamdin, D. J. & Mintrom, M. (1997). School choice in theory and practice:
taking stock and looking ahead. Education Economice, Vol. 5, No. 3. p.
211-244.
Lauder, H. (1991). Educatio, democracy and the economy. In British Journal of Sociology of Education, 12. pp. 417-431.
Lauder, H., Hughes, D., Waslander, S., Thrupp, M., and etc. (1999). Trading in Futures: Why markets in educaion do not work? Open University Press.
McLeod, J. (1987). Ain’t no makin it. Leveled aspirations in a low-income neighborhood. Boulder, CO, Westview Press.
Nozick, R. (1 ‘)74). Anarchy, state, and utopia. Basic Books. New York.
Rawis, J. (1972). Theory of Justice. Clasendon Press. Oxford.
Stiglitz, J. E. (1974). The demand for education in public and private school systems. Journal qf public Econoic.c, 3, pp. 349-385.
Travers, Paul. D. (1q96). Academic Privatization and choice in public educaliofl. K- 12. Education. Vol, 116, P 471—476.